IDA KAMIŃSKA TEATR ŻYDOWSKI

Monodram IDA KAMIŃSKA napisany na podstawie tekstu MÓJ TEATR Henryka Grynberga i wyreżyserowany przez Gołdę Tencer w interpretacji Joanny Szczepkowskiej jest hołdem złożonym wielkiej artystce Idzie Kamińskiej, jej matce, równie wielkiej aktorce, Ester Racheli Kamińskiej, Teatrowi Żydowskiemu. Historia życia wybitnych aktorek jest odzwierciedleniem historii narodu żydowskiego, jego teatrów w Polsce i zagranicą, przypomnieniem tułaczego, dramatycznego życia, chwil wzlotów i upadków, triumfów i klęsk. Codziennej walki o przetrwanie, opartej na dokonywaniu często bardzo trudnych, ryzykownych wyborów ale zawsze w zgodzie ze sobą i tym, co się kocha, co nadaje znaczenie, cel, sens życiu i śmierci. To syntetyczna, emocjonalna, wzruszająca rekonstrukcja wydarzeń dla przypomnienia, utrwalenia, zachowania w pamięci wspomnień, faktów i doświadczeń minionego czasu. To ważna lekcja historii, będąca dowodem, że to ludzie ją tworzą, o niej decydują. Dzięki nim trwa, rozwija się, idzie w nowe pokolenia tradycja, kultura, obyczaje, religia. Teatr.

Dzisiaj Teatr Żydowski nie ma swojej siedziby, dla przekazu muszą wystarczyć surowe, kameralne warunki malutkiej a mimo to niebywale pojemnej sceny na Senatorskiej 35. Pomieściła niewielką liczbę widzów,  muzyków grających na żywo podczas spektaklu i Joannę Szczepkowską w czarnej sukni z białą koronką, idealną, wymarzoną odtwórczynię Idy Kamińskiej, poruszającą się pomiędzy stolikami, zgromadzonym zbiorem fotografii, książek, kwiatów w wazonie, pięknymi sukniami z okazałą biżuterią, parawanem, walizkami, lampkami, innymi drobiazgami.

Monodram rozpoczyna bardzo interesujący, czarno-biały film dokumentalny JEJ TEATR z tekstem Erwina Axera poświęcony bohaterce tego teatralnego spotkania. Jest mocnym, zwięzłym wprowadzeniem. Bardzo ważnym elementem składowym monodramu. Przypominał Idę Kamińską w jej wypowiedziach, wspomnieniach, komentarzach, dyrektorowaniu, reżyserowaniu na próbach teatralnych i, co bardzo cenne, jej wybitną grę aktorską, ilustrowaną fragmentami filmów, sztuk teatralnych, w których występowała.

Potem wkroczyła na scenę Joanna Szczepkowska, która jest tu figurą jednoczącą, scalającą rozsypane elementy wspomnień, relacji, faktów w spójną, przejmującą całość. Aktorka jest narratorką, przewodnikiem, osobą poprzez którą przemawia głos Idy Kamińskiej, bo nie jest nią i nie gra jej, rekonstruujący dla nas obraz, tworzący nastrój, budujący atmosferę, emocjonalny kontekst przeszłości, która  nabiera rumieńców życia, świadczy siłą prawdy. Pozwala odbyć sentymentalną, faktograficzną podróż w czasie. Aktorka skupiona, opanowana, gra bardzo oszczędnie, powściągliwie. Operuje surowymi, relacjonującymi fakty środkami. Objaśnia, uświadamia, przypomina. Opowiada. Jest tylko przekaźnikiem, ciałem, które użycza, by przekazało informacje niosące emocje, wiedzę, konteksty. Bo warto wiedzieć, dobrze jest znać ludzi, fakty, historie, by móc zrozumieć przeszłość,  kształtować teraźniejszość, planować przyszłość. Gdy ludzi i rzeczy zabraknie całym materiałem budującym tożsamość może być pamięć. Bezcenna spadkobierczyni spuścizny przeszłych, kapitał przyszłych pokoleń.

Obecna podczas spektaklu Gołda Tencer, dyrektor Teatru Żydowskiego, wpisuje się w sposób szczególny w ten nie tylko biograficzny ale i historyczny obraz- narrację. Objęła pieczę nad spuścizną artystyczną po wielkich artystkach, Ester Racheli i Idzie Kamińskich, swoim mężu, Szymonie Szurmieju,  i mimo bardzo trudnych  okoliczności, w jakich znalazł się Teatr Żydowski, warunków, w jakich przyszło mu działać, radzi sobie znakomicie. Świadczy o tym fantastyczny zespół twórców i aktorów, bardzo interesujący, różnorodny, nowoczesny repertuar teatru, który nadal pozostaje bez siedziby.

Spotkanie kończy się konstatacją Idy Kamińskiej, która w wyniku nagonki  marca 68 musiała wyjechać z Polski, że kocha ludzi ale wie do czego są zdolni.  Życie jest piękne ale kruche. I nie czuje się samotna, nie boi się o siebie ale co zobaczą oczy, czym wzruszy się serce. Całe życie związana była z teatrem, żyła nim i dla niego, i jeśli nawet zaprzęgła się do pustego wozu/daremnej misji, syzyfowej pracy/, jak w jej roli matki Courage w sztuce Bertolda Brechta/ słusznie, jak sądziła, ocenionej przez Jana Kotta/, to co mogła robić innego?


IDA KAMIŃSKA na podstawie tekstu „Mój teatr” Henryka Grynberga

scenariusz i reżyseria: Gołda Tencer
muzyka: Paweł Szamburski
kostiumy i scenografia: Izabela Chełkowska
występuje: Joanna Szczepkowska
muzyka na żywo: Maurycy Idzikowski, Radek Polakowski, Paweł Szamburski

premiera: 15 marca 2018 w Warszawie, 27 marca 2018 w Łodzi