10.iTSelF ANIMAK

AniMak, spektakl Akademii Sztuk w Bańskiej Bystrzycy, czerpie ze spuścizny przeszłości, by przewartościować rzeczywistość, przepracować współczesność, zadać pytania o tożsamość, kondycję mentalną i materialną Słowaków. Jest podróżą w czasie i przestrzeni. Wiwisekcją  jednostki, rodziny, narodu. 

Do Słowacji rewolucja przyszła z zewnątrz, trudno ostatecznie przewidzieć, jakie skutki przyniesie. Nie wiadomo, czy Słowacy sprostają zmieniającym się wymaganiom. Jakie skutki wywoła systemowa transformacja. Są świadomi, że mają prawo być bezradni, zaskoczeni, zagubieni. Ale nie chcą bać się pytać, drążyć, uczyć. Dobrze jest znać stan rzeczy, ocenić jego wartość. Określić punkt, w którym się jest. Zwłaszcza gdy dotyczy to młodości, bo ma jeszcze czas, potencjał, największe możliwości wyboru. Może się dobrze przygotować, by podjąć decyzję, gdzie i jak ma żyć. Kim mogłaby być. Co może zmienić, czego dokonać. Wyjechać z kraju, uciec czy zostać? 

Zapewne dlatego bohaterowie wyposażeni są w walizki, przemieszczają się  po symbolicznej drodze. W tle wycięty z falistego plastiku kontur gór, charakterystyczny dla Słowacji krajobraz, nie pozwala im zapomnieć, skąd pochodzą, gdzie są, dokąd mogą wrócić: nie da się przecież do końca uciec od samego siebie. Środek komunikacji miejskiej z bogatym przekrojem społecznym pasażerów, dom zły z męskim bokserem i uzależnioną od niego żoną, galeria handlowa, która jest dla wielu azylem, świątynią, symbolem nowego konsumpcyjnego świata, siłownia, gdzie można kształtować siebie to miejsca stworzone grą zespołową, zakresem poruszanych problemów, wypowiadanych kwestii. Każde jest przestrzenią wirtualną, uruchamianą siłą wrażliwości i wyobraźni. Skutecznością aktorskiej kreacji.

Ocena  jest krytyczna, surowa, niejednoznaczna. Tradycji, przeszłości nikt nie może i nie chce ignorować. Kultywuje się ją i wykorzystuje. Ale sztuka w introspekcjach, retrospekcjach, pokazując życie codzienne, przyziemne, znojne, udowadnia, jak trudno uwolnić się od dziedziczonych i automatycznie, bezrefleksyjnie powielanych stereotypowych zachowań, myślenia, postaw.  Konsumpcyjny styl życia jest kuszący, przyjemny, wygodny ale też podstępny, wymagający samokontroli. Może być niebezpieczną pułapką. Ludzie z natury są zachowawczy, boją się zmian, bez korzeni, afirmacji rzeczywistości, przystosowania, trudno sobie radzą z problemami, nowymi wyzwaniami. Jednak gdy są twardzi i nieustępliwi w zadawaniu pytań, szukaniu bezkompromisowych odpowiedzi, braniu spraw w swoje ręce, odpowiedzialności, dają sobie szansę na niezależność, szczęście, świadome samostanowienie. 

Artyści wykonali kawał dobrej roboty. Ważnej dla nich samych, dla ich rodaków. Niewykluczone, że i dla Polaków.  Podjęli niełatwy temat, przepracowali go i stworzyli ciekawy rozliczeniowy spektakl. Pojawiająca się w nim publicystyka, ideologia, polityka jest w pełni uzasadniona. Zwłaszcza, że zjawiska, problemy, dylematy zostały zilustrowane scenami rodzajowymi, typami bohaterów wziętymi prosto z życia. Łatwo rozpoznawalnymi, z którymi łatwo się utożsamić. Dlatego tak silnie działają. Ich bohaterowie zadają pytania o tożsamość, rolę tradycji, wskazują, że to z niej wypływa nie tylko siła jednostki, społeczności, narodu ale i autorytarne zagrożenia/akceptowana przemoc w rodzinie, niechęć do zmiany, lęk przed podejmowaniem ryzyka, obojętność, brak zaangażowania w życie wspólnoty, niebezpieczeństwo populizmu, rządów silnej ręki/.  Rodzi nadzieję, że jeśli studentom Akademii Sztuk w Bańskiej Bystrzycy się udało, to każdy ma szansę na sukces. To za odwagę, konsekwencję, upór w podejmowaniu ważnych tematów, wypracowanie ich artystycznego kształtu, pracę zespołową otrzymali Nagrodę Jury Dziennikarskiego. 

AniMak Katarína Vozárová, Petra Kovalčíková, J. C. Hronský oraz kreacja zbiorowa

Akademia Sztuk w Bańskiej Bystrzycy SŁOWACJA

reżyseria: Petra Kovalčíková
kostiumy: Alžbeta Vakulová
muzyka: This is Kevin
scenografia: Michal Bugáň
choreografia: kreacja zbiorowa

obsada:
Katarína Gurová
Katarína Baranyai
Eva Javorská
Adriána Gandžalová
Andrea Juhásová
Andrej Polakovič
Filip Sirotiar
Pavol Olešňan

 premiera: 26. 10. 2018